جمعه , ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۳
Next article
تمامی جادههای مواصلاتی نطنز باز است / عملیات پاشیدن نمک ادامه دارد
Previous article
بازدید امام جمعه و بخشدار از خانواده های معلولین در بادرود + عکس
اریسمان نیوز – عبدالله کرمانی نژاد/ بر مبنای دیدگاه قرآن، انسان خلیفه خدا بر روی زمین است”و اذ قال ربک للملائکه انی جاعل فی الارض خلیفه” (بقره ۳۰).خداوند همه آنچه که در زمین است را برای انسان آفریده “هو الذی خلق لکم ما فی الارض جمیعا ” (بقره ،۲۹) انسان این حق را دارد که در زمین به کار و تلاش بپردازد و از طبیعت به نفع خویش مورد استفاده و بهره برداری قرار دارد.این حقوق برای همه یکسان است و هر کس می تواند فراخور کار و تلاشش از مواهب دنیا استفاده کند “و ان لیس للانسان الا ما سعی ” (النجم ،۳۹).حکومت وظیفه دارد زمینه ای فراهم کند که انسان بتواند به آن جایگاه و شایستگی هایی که برایش در نظر گرفته شده برسد و نقش خود را در رابطه با خود ،دیگران ، جهان وخالق هستی ایفاء نماید. در اینجا به برخی از تکالیف حکومت از دیدگاه اسلام اشاره می کنیم.
در نامه امام علی (ع) به مالک اشتر در زمانی که وی را به عنوان والی مصر به آن سرزمین می فرستند برخی از اصول حکومت داری را ذکر نموده است. این نامه مبتنی بر ضرورت خودسازی–روش برخورد با مردم- پرهیز از غرور و خود پسندی-مردم گرایی و حق گرایی– ضرورت راز داری–مشورت با افراد ذی صلاح می باشد. در این نامه برای کارگزاران نظام اعم از لشکری و کشوری شرایط و ضوابطی در نظر گرفته است. (نهج البلاغه – نامه ۵۳ )
توجه به این صفات رهبران جامعه را قادر می سازد که به بهترین وجه در خدمت مردم بوده و مصلحت آنها را تامین کنند. این نامه در صورت عملی شدن می تواند زیباترین شکل حکومت را رقم زده و بهترین الگوی حکومتی را جلوه گر سازد. در این نامه شرایط و ضوابط لازم برای بکار گیری افراد در دستگاه حکومتی و نحوه برخورد با کارگزاران و مردم را به شکل ماهرانه بیان می کند. در این نامه روش برخورد با هواهای نفسانی و دشمنان خارجی را به طور بسیار هنرمندانه به تصویر می کشد.
برخی از عناوین این نامه عبارتست از: – اصول روابط اجتماعی رهبران – شناخت اقشار گوناگون اجتماعی -سیمای نظامیان –سیمای قضات و داوران –سیمای کارگزاران دولتی –سیمای مالیات دهندگان- سیمای نویسندگان و منشیان –سیمای بازرگانان و صاحبان صنایع- سیمای محرومان و مستضعفان –اخلاق اختصاصی رهبری- اخلاق رهبری با خویشاوندان– روش برخورد با دشمن – هشدارها- هشدار از خون ناحق ، هشدار از خود پسندی ، هشدار از منت گذاری ، هشدار از شتابزدگی و هشدار از امتیاز خواهی است .اینک به برخی از این فرازها اشاره می شود:
۱-ترجیح رضایت عموم مردم بر رضایت خواص
امام علی (ع) عموم مردم را ستونهای استوار دین و نیروهای ذخیره دفاعی دانسته و رضایت آنها را بر رضایت خواص ترجیح می دهند و والیان را به مردم گرایی و حق گرایی سفارش کرده و می فرمایند: “دوست داشتنی ترین چیزها در نزد تو،در حق میانه ترین، و در عدل فراگیرترین و در جلب خشنودی مردم گسترده ترین باشد ،که همانا خشم عمومی مردم ، خشنودی خواص را از بین می برد اما خشم خواص را خشنودی همگان بی اثر می کند.خواص جامعه همواره بار سنگینی را بر حکومت تحمیل می کنند زیرا در روزگار سختی یاریشان کمتر و در اجرای عدالت از همه ناراضی تر و در خواسته هایشان پافشارتر و در عطا و بخشش ها کم سپاستر و در منع خواسته ها دیرعذر پذیرتر و در برابر مشکلات کم استقامت تر می باشند. در صورتی که ستونهای استوار دین و اجتماعات پرشور مسلمین و نیروهای ذخیره دفاعی عموم مردم می باشند پس به آنها گرایش داشته و اشتیاق تو با آنها باشد”(نهج البلاغه نامه ۵۳).
۲-مشاوره با افراد صالح و شایسته در اداره امور کشور
امام علی (ع) والیان را از مشاوره با افراد بخیل و ترسو و حریص باز می دارند و می فرمایند: “بخیل را در مشورت دخالت نده که تو را از نیکوکاری باز می دارد و از تنگدستی می ترساند .ترسو را در مشورت راه نده که در انجام کارها روحیه تو را سست می کند. حریص را در مشورت دخالت نده که حرص را با ستمکاری در نظرت زینت می دهد.همانا بخل و ترس و حرص غرائز گوناگونی هستند که ریشه آنها بدگمانی به خدای بزرگ است”(همان).
۳-حمایت از محرومین و مستضعفی
امام علی (ع) والیان را به حمایت از محرومان و مستضعفان امر کرده و از آنان می خواهد که برخی از درامد کشور را به آنها اختصاص دهند:”سپس خدا را، خدا را در خصوص طبقات محروم جامعه که هیچ چاره ای ندارند و عبارتند از زمین گیران، نیازمندان، گرفتاران،دردمندان. …بخشی از بیت المال و بخشی از غله های زمین های غنیمتی اسلام را در هر شهری به طبقات پایین اختصاص ده زیرا برای دورترین مسلمانان همانند نزدیکترین آنان سهمی مساوی وجود دارد و تو مسئول رعایت آن می باشی”(همان ).
۴-استمرار معاشرت حاکمین با مردم برای درک حقایق و واقعیتهای اجتماعی
امام علی (ع) از والیان می خواهد که رابطه و معاشرت با مردم را به طور مستمر حفظ کنند و خود را در مدت طولانی از مردم مخفی نکنند تا از حقایق و واقعیتهای جامعه دور نشده و از کار مردم غافل نمانند. “هیچ گاه خود را فراوان از مردم پنهان مدار که پنهان بودن رهبران نمونه ای از تنگ خویی و کم اطلاعی در امور جامعه باشد.نهان شدن از رعیت ، زمامداران را از دانستن آنچه بر آنان پوشیده است باز می دارد، پس کار بزرگ ،اندک و کار اندک بزرگ جلوه می کند، زیبا زشت و زشت زیبا می نماید و حق را نشانه ای نباشد تا با آن راست از دروغ شناخته شود(همان).
۵- پرهیز از قتل و خونریزی و جبران خسارات وارده احتمالی
امام در این نامه مالک اشتر را از خونریزی ناحق برحذر داشته و از او می خواهد که در صورتی که در اثر سهل انگاری حکومت به فردی آسیبی وارد شود آن را جبران کند. “از خونریزی بپرهیز و از خون ناحق پروا کن ،که هیچ چیز همانند خون ناحق کیفر الهی را نزدیک مجازات نمی کند و نابودی نعمت ها را سرعت نمی بخشد و زوال حکومت را نزدیک نمی گرداند و روز قیامت خدای سبحان قبل از رسیدگی اعمال بندگان ، نسبت به خونهای ریخته شده داوری خواهد کرد ،پس با ریختن خونی حرام ، حکومت خود را تقویت مکن ، زیرا خون ناحق پایه های حکومت را سست و پست می کند و بنیاد آن را برکنده به دیگری منتقل می سازد و تو نه در نزد من و نه در پیشگاه خداوند عذری در خون ناحق نخواهی داشت، چرا که کیفر آن قصاص است و از آن گریزی نیست.اگر به خطا خون کسی ریختی یا تازیانه یا شمشیر یا دستت دچار تند روی شد مبادا غرور قدرت تو را از پرداخت خونبها به بازماندگان مقتول باز دارد”(همان).
۶-عمل به وعده ها و پرهیز از منت گذاری بر مردم
امام علی (ع) والی را از منت گذاری بر مردم برحذر داشته و از او می خواهد که در صورتی که به مردم وعده ای می دهند عمل کنند و از هر گونه خلف وعده پرهیز نمایند. ” مبادا هرگز با خدمت هایی که انجام دادی بر مردم منت گذاری یا آنچه را انجام داده ای بزرگ شماری یا مردم را وعده ای دادی سپس خلف وعده نمایی.منت نهادن پاداش نیکو کاری را از بین می برد و کاری را بزرگ شمردن نور حق را خاموش گرداند و خلاف وعده عمل کردن خشم خدا را بر می انگیزاند که خدای بزرگ فرمود دشمنی بزرگ نزد خدا آن که بگویید و عمل نکنید”(همان).
با دقت در مفاد این نامه و سایر متون دینی می توان به اهمیت رعایت حقوق مردم به خصوص محرومان و مستضعفان و اهتمام به حل مشکلات آنها و رعایت مصالح آنان پی برد. از آنجا که مردم از کسانی هستند که باید مراعت حالشان نمود لذا در اسلام گاه مردم تحت امر را به رعیت تعبیر می کنند. پیامبر اکرم (ص) فرمودند: “کلکم راع و کلکم مسوول عن رعیته” (همه شما رعایت کننده و مسوول هستید در برابر رعیت).با توجه به عمق و گستردگی متون دینی در زمینه حقوق ملت لذا ما در این رساله به عنوان اصل موضوعه آن را پذیرفته و فرض را بر آن می گیریم که متون دینی در مورد حقوق ملت هیچ گونه قصور و کوتاهی نکرده است.
سایر وظایف حکومت از دیدگاه اسلام به شرح ذیل است:
۱-حرکت در جهت جلب منافع و دفع مفسده
۲-حرکت در مسیر فطرت
۳-اصلاح فرهنگها
۳-۱-ارزیابی فرهنگها با معیارهای عقل و خرد
۳-۲-تقویت فرهنگهای ارزشمند و اصلاح ناهنجاری های فرهنگی
۳-۳-تامین ابزارها و امکانات کافی برای رشد و تعالی فرهنگ
۳-۴-فرهنگ سازی و نهادینه کردن فرهنگ به تاسی از قرآن کریم و اهل بیت(ع)
۴-برقراری امنیت
۵-برقراری عدالت اجتماعی
۶-توسعه آزادی
۷-تعلیم و تربیت
۸-هدایت جامعه به سوی سعادت وکمال
۹-جرای حدود و احکام الهی
۱۰-امر به معروف و نهی از منکر
۱۱-حمایت از محرومان و مستضعفان
۱۲-مبارزه با فساد
۱۳-حفظ وحدت و انسجام
۱۴-تقویت پیوند و رابطه با یکدیگر
۱۵-ترجیح رضایت عموم مردم بر رضایت خواص
۱۶-مشاوره با افراد صالح و شایسته در اداره امور کشور
۱۷-حمایت از محرومین و مستضعفین
۱۸-استمرار معاشرت حاکمین با مردم برای درک حقایق و واقعیتهای اجتماعی
۱۹-پرهیز از قتل و خونریزی و جبران خسارات وارده احتمالی
۲۰-عمل به وعده ها و پرهیز از منت گذاری بر مردم
۱۳۹۸/۰۵/۱۴
۱۳۹۸/۰۵/۰۲
۱۳۹۸/۰۳/۰۱
۱۳۹۸/۰۱/۲۳
مدیر مسئول :
میثم جعفری
09132624539
پشتیبانی فنی :
محسن صباحی
09139627106
ایمیل سایت :
فاکس :
03154312370