جمعه , ۱۴ اردیبهشت ۱۴۰۳
Next article
Previous article
به گزارش اریسمان نیوز به نقل از فارس، شب یلدا به زمان بین غروب آفتاب از ۳۰ آذر (آخرین روز پاییز) تا طلوع آفتاب در اول ماه دی (نخستین روز زمستان) اطلاق میشود، ایرانیان و بسیاری از دیگر اقوام شب یلدا را جشن میگیرند،این شب در نیمکره شمالی با انقلاب زمستانی مصادف است و به همین دلیل از آن زمان به بعد طول روز بیشتر و طول شب کوتاهتر میشود.
واژه یلدا ریشه سریانی دارد و به معنای ولادت و تولد است، منظور از تولد، ولادت خورشید (مهر/میترا) است و رومیان آن را ناتالیس آنایکتوس یعنی روز تولد مهر شکستناپذیر مینامند، ابوریحان بیرونی از این جشن بانام میلاد اکبر نامبرده و منظور از آن را میلاد خورشید دانسته است.
در آیین کهن، بنا بر یک سنت دیرینه آیین مهر شاهان ایرانی در روز اول دیماه تاجوتخت شاهی را بر زمین میگذاشتند و با جامهای سپید به صحرا میرفتند و بر فرشی سپید مینشستند، دربانها و نگهبانان کاخ شاهی و همه بردهها و خدمتکاران در سطح شهر آزادشده و بهسان دیگران زندگی میکردند، رئیس و مرئوس، پادشاه و مردم عادی همگی یکسان بودند؛ البته درستی این امر تأیید نشده و شاید افسانهای بیش نباشد.
یلدا و جشنهایی که در این شب برگزار میشود، یک سنت باستانی است، این جشن مراسمی آریایی است و پیروان میتراییسم آن را از هزاران سال پیش در ایران برگزار میکردهاند، یلدا روز تولد میترا یا مهر است، این جشن بهاندازه زمانی که مردم فصول را تعیین کردند کهن است.
آیین شب یلدا یا شب چله، خوردن آجیل مخصوص، هندوانه، انار و شیرینی و میوههای گوناگون است که همه جنبه نمادی دارند و نشانه برکت، تندرستی، فراوانی و شادکامی هستند و در این شب هم مثل جشن تیرگان، فال گرفتن از کتاب حافظ مرسوم است.
در برخی دیگر از جاهای ایران نیز شاهنامهخوانی رواج دارد، بازگویی خاطرات و قصهگویی پدربزرگها و مادربزرگها نیز یکی از مواردی است که یلدا را برای خانواده ایرانی دلپذیرتر میکند، اما همه اینها ترفندهایی است تا خانوادهها گرد یکدیگر آیند و بلندترین شب سال را با شادی و خرسندی به سپیده برسانند.
در کاشان رسوم خاصی چون عیدی بردن برای نوعروسان بله و جواب موافق گرفتن از خانوادهٔ دختردار و آشتی دادن دوستان و شرکایی که به سببی از هم دور شدهاند هنوز زنده است، شاهنامهخوانی تفأل به خواجه شیراز و قصهها مثلهای قدیمی از زیان بزرگترها شنیده میشود و در مراکز گردشگری شهر مانند خانههای تاریخی نیز سفرههای یلدا بر پا میگردد.
قبل از ورود گاز به کاشان و اطراف در شب یلدا سینی بزرگ کنگرهای مسی پر از خوراکیهای رنگارنگ بر روی کرسی، بهانهای برای جمع شدن دوست و فامیل در گرداگرد آن بود و در سالهای خیلی دور برف بهعنوان مهمترین نماد زمستان، معجونی با ترکیب برف و شیره انگور یا خرما در کرسی گرم زمستانی، محفل خانوادهها را حال و هوایی دیگر میبخشید.
در شهرستان نطنز بلندترین شب سال را در جمعی صمیمی همراه با حافظ خوانی و شاهنامهخوانی زیر کرسیهای چوبی، هدیه دادن به تازهعروس و دامادها، صرف میوه و تنقلات و نقل داستانها سر میکنند.
پخت و تناول هفت میوه که در زیر خاک بهعملآمده باشد (مانند شلغم، چغندر، تربسیاه، پیاز، هویج و سیبزمینی) بین خانوادهها در نطنز و بادرود معمول است و باور بر این است، همانگونه که میوهها و محصولات در زیر خاک سرد مقاوم هستند، پس خوردن آنها استحکام بین فامیل و بستگان را بیشتر میکند.
وجود هندوانه و انار بر سر سفره شب یلدا از ضروریات است و انار توسط مردم این شهرستان بهصورت خاصی تزئین یافته و بهعنوان سرآمد میوههای این شب بر مرکز کرسی قرار میگیرد، چراکه شهرستان نطنز و بهطور ویژه بادرود درکشت محصول انار نامدار است، شاید بدین سبب باشد که بادرودی ها به رنگ سرخ هندوانه و بهخصوص انار اعتقادی ویژه دارند (انار را نماد آناهیتا میدانند) که رنگ سرخ آن در شب چله گرمی کانون خانواده را در طول سال در پی دارد.
شب یلدا یا چله در گویش بادرودی ‘شَوِ چِلَه’ خوانده میشود و بزرگ خانواده در جمع بستگان تا پاسی از شب قصه میگوید و از آئینهای این شب میتوان بهصرف غذاها و تنقلاتی اشاره کرد که در گویش محلی ‘شَوچٍره’ میگویند.
شب یلدای ابیانه
شب یلدا که این شب که شو چلا(چاهلا) گفته میشود، در ابیانه مصادف با ۲۴ آذرماه بوده که بر اساس تقویم جلالی ۶ روز جلوتر است که در آن شب اقوام همسایگان در خانه بزرگان جمع شده وکرنون برقرار میکردند.
شاهنامهخوانی توسط افراد باسواد یکی از رسمهای رایج این شب بود و شاهوش، دینارجه، گوزقند، ماغز گوهوز، توتولا، سوالا ومیوهایی مانند سو، گلوبی، هنگور وهنور بهعنوان شاوچر استفاده میشد ضمناً خوردن هندوانه درگذشته مرسوم نبوده است و صرفاً میوهای تولید ابیانه و باغهای روستاهای اطراف مانند هنجن وولوگرد والزگ که متعلق به ابیانهایها بود کاربرد داشته است.
در ارتباط با شب چله ابیانه توجه به ۳ نکته ضروری است که اول اینکه در این مراسم هم میبینیم که تاریخ شب چله در ابیانه مانند بسیاری از رسومات دیگر برای خود مستقل بوده است و این یعنی هویت فرهنگی که ابیانه ابیانه میشود
دومین نکته جهت بررسی اینکه این ۲۴ آذر در غیر از ابیانه جای دیگری هم شب یلدا بوده، هرچند برگزاری مراسم شب چله در سنت دینی زرتشتیان پذیرفتهنشده است؛ اما اخیراً آنان نیز میکوشند تا این مراسم را همچون دیگر ایرانیان برگزار کنند، البته در تقویم نوظهوری که برخی زرتشتیان از آن استفاده میکنند و دارای سابقه تاریخی در ایران نیست، زمان شب چله با ۲۴ آذر ماه مصادف میشود که نه با تقویم طبیعی انطباق دارد و نه با گاهشماری دقیق ایرانی و نه با گفتار ابوریحان بیرونی که از شب چله بانام «عید نود روز» یاد میکند. از آن رو که فاصله شب چله با نوروز، نود روز است.
ترجمه کلمات ابیانهای
شوچلا=شب چله
شاهوش=مویز
دینارجه=مغز زردآلو تلخ که آن را شیرین و قابلاستفاده میکنند و در کاشان تنده گفته میشود
گوزقند=جوزقند
ماغز= مغز
گوهوز=گردو
توتولا=برگه
سوالا=برگه سیب
سو =سیب
گلوبی=گلابی
هنگور=انگور
هنور=انار
شاوچر=تنقلاتی که در شبنشینی که در زبان ابیانه کرنون گفته میشود برای پذیرایی استفاده میشد شاوچر نام داشت.
و آخرین نکته اینکه در زمان قدیم در ابیانه دو نوع ماه وجود داشت که باهم ۶ روز فرق میکرد و یکی را ماه رعیتی میگفتند و کشاورزان شروع کار را با آن آغاز میکردند و به آن میگفتند برج و علت اینکه شب چله در ۲۴ برج اتفاق افتاده دلیل بر این است که در ماه رعیتی است.
۱۳۹۸/۰۵/۱۴
۱۳۹۸/۰۵/۱۴
۱۳۹۸/۰۵/۰۸
۱۳۹۸/۰۵/۰۸
مدیر مسئول :
میثم جعفری
09132624539
پشتیبانی فنی :
محسن صباحی
09139627106
ایمیل سایت :
فاکس :
03154312370